BLOG AKTIWITEIT #3.4

• Wat is die algemene oorsake van rinitis en rinoree

Rinitis is inflammasie van neusslymvlies end it word geassosieer met verkoue. Rinoree is net ‘n loopneus. Algemene oorsake sluit in allergieë, verkoue, chemiese of geneesmiddel skade, koue lug of fisiese skade.

• Watter geneesmiddelgroepe kan by die behandeling van rinoree gebruik word?  Noem voorbeelde by elke groep.

• Alfa-1 agoniste (dekongestante): fenielefrien, efedrien, fenielpropanolamien, nafasolien, oksimetasolien en xilometasolien. 
• Antihistamiene: difenhidramien, prometasien, chlorfeniramien, broomfeniramien, loratadien, setirisien, levokabastien, rupatadine
• Kortikosteroïede: betametasoon, prednisoon, beklometasoon, budesonide, siklesonied, mometasoon
• Mastselstabiliseerders: natriumchromoglikaat, ketorifen
• Mukolitika: mesna, asetielsisteïen
• Antibiotika: mupirosien, neomisien
• Diverse ander middels: stoom, normale soutoplossing, vlugtige olies soos mentol, bloekom-olie.

• Hoe verskil die dekongestante onderling ten opsigte van werkingsmeganisme en werkingsduur?  Hoe word hulle tipies toegedien?

Efedrien, pseudoefedrien en propielheksidrien is nie-selekteiwe adenergiese agoniste met addisioneel potente indirekte werking. Die alfa-adrenergiese reseptorstimulasie (direk- of indirekwerkend) van hierdie middels gee aanleiding tot dekongestie van die neusslymvlies. Die middels met gemengde werking gee topikaal wel ook aanleiding tot direkte werking, maar indien hulle oral toegedien word, bereik hulle laer konsentrasies in die biofase omdat hulle werking hoofsaaklik indirek is.

Die alfa-agoniste word biae algemeen gebruik in die topikale doseervorme (neurssproei, druppels en jellies) en inhalasie van vlugtige verbindings om dekongestie van die neusslymvlies teweeg te bring. Die neussproei versprei die geneesmiddel die beste en word verkies. Die druppels loop maklik deur tot in die farinks, vanwaar dit in die SVK beland en meer sistemiese newe-effekte kan veroorsaak, maar word nogtans soms verkies by kinders met Kleiner neusgange.

• Wat is rhinitis medicamentosa?  Hoe word dit behandel?

Rhinitis medicamentosa (privinisme) en terugslagrinitis kan met oordosering met lokale preparate ontstaan. Privinisme is ‘n toestand wat ontstaan na chroniese behandeling met dekongestante, waar die permanente vasokonstriksie met gebrekkige lokale bloedvoorsiening aanleiding gee tot skade van die neusslymvliese met permanente inflammasie en swelling, asook ‘n afregulering van die alfa-adrenergiese reseptore op die bloedvate, sodat dit onresponsief raak teenoor die alfa-agoniste. Tagifilakse (l-noradrenalienstooruiputting) kan deur die indirekwerkende middels ontlok word. 

Dit is verder belangrik om elke gebruiker van topikale preparate te waarsku teen die gevaar van privinisme met oorgebruik. Dit is hoofsaaklik vir korttermynbehandeling bedoel. Persone met privinisme behoort behandeling te staak en tydelik lokale kortikoïedterapie te ontvang. Soms ervaar persone wat die dekongestante chronies gebruik het dat hulle ‘n toe neus ontwikkel wanneer hulle die terapie staak. Vir hierdie persone kan eers die een neusgang “gespeen” word, sodat daar darem nog een oop neusgang is. Wanneer die “gespeende” neusgang herstel het, kan die tweede een ook “gepseen” word. Daar is ook orale preparate beskikbaar, maar hierdie doseervorm gee aanleiding tot meer newe-effekte en het ‘n stadiger aanvang van werking.

• Hoe verskil die eerste en tweede generasie antihistamiene ten opsigte van die werkings­meganismes waarvolgens rinitis en rinoree verlig word?  Wat is die voordele van die tweede generasie antihistamiene?  Waarom behoort hulle nie gebruik te word om verkouerinitis te verlig nie?

Eerste generasie antihistamiene sluit in: broomfeniramien, chloorfeniramien, difenhidramien en prometasien.

Tweede generasie antihistamiene sluit in: loratadine, setirisien

Die eerste generasie antihistaminika is multipotente kompeterende antagoniste en blokkeer ook muskariniese reseptore.  Antimuskariniese middels verminder die sekresies van die hoër en die laer lugweë, sodat dit dikwels by verkouepreparate ingesluit word om rinoree op te klaar.  Hulle kan egter sedasie veroorsaak en dus konsentrasievermoë negatief beïnvloed.

Die tweede generasie antihistamiene blokkeer nie muskariniese reseptore nie en is bruikbaar by lang- of korttermynbehandeling van allergiese rinitis.  Aangesien histamien geen rol by verkouerinitisnie speel nie, maar wel bradikinien, help hierdie middels nie om verkouerinitis op te klaar nie.

• Wanneer is kortikosteroïede, anti-allergiese middels, mesna en normale soutoplossing bruikbaar en hoe word dit toegedien?

Kortikosteroïed-neussproeie word sistemies swak geabsorbeer, maar kan soms met groot doserings sistemiese newe-effekte veroorsaak. Persone met ‘n infeksie of verlaagde weerstand moet dit versigtig gebruik. Dit kan topikaal of sistemies toegedien word.

Anit-allergiese middels soos die gebruik van natriumchromoglikaat as ‘n neussproei is baie effektief by die profilaktiese behandeling van allergiese rhinitis, maar die gereelde dosering maak dit minder gewild.

Mukolitika, soos topikale mesna, is veral sinvol om te gebruik wanneer die nasale sekrete taai is. Die mesna help dan om die slym meer vloeibaar te maak.

Normale soutoplossing is as neusdruppel baie veilig en effektief. Dit bevogtig die droë, geïnflammeerde neusslymvliese soos tydens verkoue, droë weer, allergieë (hooikoors), neusbloeding, oorgebruik van dekongestante en ander irritasies.