Geneesmiddels wat DA aktiwiteit verhoog.
Geneesmiddels wat Ach aktiwiteit verlaag.
Amantadine sal DA verhoog.
Dit is ‘n metaffinoide potensieerder van DA wat beteken dit:
-verhoog vrystelling van DA
-verhoog sintese van DA
-blokkeer heropname van DA
Dit het anticholinergiese effekte.
Antiviraal
Dit het antidiskinetiese effekte en kan dus gesien word as 'n NMDA antagonis wat help met bewegingsteurnisse.
Dit is ook 'n adenosien A2 antagonis wat beteken dat dit 'n verhoging in die dopamien vlakke veroorsaak omdat adenosien die D2 reseptorfunksie inhibeer.
Ergotderivaat- Broomkriptien
Nie-ergotderivate- Pramipeksool & Ropinirool
Dopamien-2: Ropinirool en Broomkriptien
Dopamien-3: Pramipeksool
Selektiewe MAO-B inhibeerders soos Selegilien en Rasagilien. MAO-B inhibeerders verminder die voorkoms van parkinsonisme deur te voorkom dat MPTP omgeskakel word na MPP+.
Pramipeksool
MAO-B ensiem het n voorkeur vir DA as substraat. Deur die MAO-B ensieme te blok, word DA nie afgebreek nie en die DA konsentrasie in die SSS verhoog.
KOMT metaboliseer L-DOPA na 3-O-metieldopa (3OMD) wat ‘n onaktiewe metaboliet is.
3OMD kompeteer met L-DOPA vir aktiewe transport en gevolglik het die verhoogde plasma vlakke van 3OMD 'n swak terapeutiese respons met L-Dopa.
KOMT-remmers verlaag die perifere metabolisme, verbeter die biobeskikbaarheid en verleng die werkingsduur van L-Dopa.
Bv. Entakapoon.
Dis ‘n Adenosien A2 antagonis, dus sal dit die dopamien vakke verhoog omdat adenosien die D2-Reseptor funksie blok. Maw. as adenosien geblok word kan dit nie die D2-Reseptore se funksie inhibeer nie en DA aktiwiteit sal verhoog.
Dit het ‘n 2 ledige MVW:
1. Verhoog DA aktiwiteit
-Inhibeer MAO-B (omkeerbaar)
-Inhibeer DA heropname
2. Verlaag glutamaat vrystelling
Gemiëlineerde vesels word makliker geblok as ongemiëlineerde vesels.
Druk / tassenuwees is meer sensitief en word dus vinnger geblok terwyl dorsale senuwees stadiger geblok word en minder sensitief is.
Hart: Klas 1 anti-aritmiese middels Bv. Lidokaien blok Natrium kanale in die hart met die doel om die Aksie Potensiaal te verkort en die refraktere periode te verleng.
Skeletspier: Swak blokkerende effek, geen kliniese toepassing.
Die kliniese gebruik van die LA.
Die werkingsduur van die LA.
Die weefsel waarop die LA inwerk.
Die koolstofdioksied tree op as ‘n buffer. Dit sal die effek van die LA potensieer.
Bensokaïen, Kokaïen, Oksibuprokaïen
|
KVS |
SSS |
RESPIRATORIES |
LEWER |
UTERUS |
UITSONDERINGS |
Halotaan |
|
|
|
|
|
|
Enfluraan |
|
|
|
|
|
|
Isofluraan |
|
|
|
|
|
|
Desfluraan |
|
|
|
|
|
|
Sevofluraan |
|
|
|
|
|
|
N2O (Laggas) |
|
|
|
|
|
|
Middels wat die metabolisme van die ‘pil’ beïnvloed:
-Fenobarbitoon
-Fenitoïen
-Karbamasepien
-Okskarbasepien
-Topiramaat
Implikasies:
Die effektiwiteit van die pil verlaag indien middels wat die metabolisme van die pil beïnvloed geneem word en dus kan die vrou swanger raak alhoewel sy op die pil is. Dit kan implikasies hê op die vrou en die man se lewens asook dié van hulle familie veral as hulle nie vir die kind sal kan sorg nie.
Middels wat veilig is om saam met die pil te gee:
-Valproaat
-Lamotrogien
-Gabapentin
-Leviterasetam
Daar is individuele variasie t.o.v absorbsie en metabolisme van die middels.
Neonate sal 'n stadiger metabolisme van die middel ondergaan.
Babas en kinders sal 'n vinniger metabolisme van die middels ondergan as volwassenses.
Volwassenes toon ‘n vinniger metabolisme as neonate en ‘n stadiger metabolisme as babas en kinders.
Bejaardes: stadige metabolisme / moet laer dosisse ontvang.
Tydens swangerskap, by neonate en kinders, by bejaardes, by moontlike geneesmiddelinteraksies, wanneer 'n dosisaanpassing gemaak is, om te kyk of daar NE voorkom, wanneer epileptiese aanvalle steeds voorkom d.w.s die geneesmiddel nie effektief is nie, by pasiënte met lewersiektes, by chroniese nierversaking, by HIV pasiënte ens.
Met chroniese gebruik van alkohol, sal hoër konsentrasies alkohol benodig word vir dieselfde effekte. Dus loop chroniese alkohol gebruik en toleransie hand aan hand.
Met chroniese gebruik van alkohol, word die MEOS sisteem gemetaboliseer en verhoog MEOS ensieme. Meer alkohol word dus gemetaboliseer.
SSS aanpassings vind ook plaas.
-Daar vind progressiewe vermindering in die lewerfunksie plaas en dus verskyn simptome van hepatitis en sirrose.
-Skade aan lewerfunksie is erger in vrouens as in mans.
-Verlaagde glukoneogenese vind plaas en veroorsaak hipoglukemie en vetakkumulasie.
-Dit veroorsaak ook verhoogde aktiwiteit van lewermikrosomale ensieme.
Met die chroniese gebruik van alkohol, kan perifere neuropatie in die SSS ontstaan of ‘n Tiamiengebrek (Vit B1 gebrek) wat tot Wernicke-Korsakoff sindroom lei. Simptome van Wernicke-Korsakoff is ataksie, verwarring en paralise van gesigspiere.
Gee parenterale tiramien om permanente breinskade te voorkom.
Dis ontstaan by ‘n baba wanneer die ma tydens haar swangerskap chronies alkohol gebruik het. Alkohol tydens swangerskap gee teratogeniese effekte en dit veroorsaak dus abnormale fetale ontwikkeling.
Hierdie sindroom kom voor in sulke baba’s as verstandelike vertraging, groei gebreke, mikrokefalie en karakteristieke onderontwikkeling van die middelste gesigarea.
Chroniese gebruik- Dit verhoog die metabolisme van geneesmiddels soos parasetamol.
Akute gebruik- Dit verlaag die metabolisme van sekere GM’s soos fenotiasiene, TAD’e en sedatief hipnotika.
-Vinnige absorpsie & verspreiding agv lipofiliteit.
-Wannner ‘n persoon in ‘n vastende toestand alkohol inneem, word piekvlakke in die bloed binne 30min bereik.
- Volume van distribusie = totale liggaamswater (0.5-0.7 l/kg)
- Ekwivalente orale dosis: pieke in vrouens is hoër as mans agv die feit dat ‘n vrou minder water in haar liggaam het asook minder alkohol dehidrogenase ensieme.
- Metabolisme: 90% lewer, res: longe en uriene
- Volwassene metaboliseer 7-10 g/h (1g/h vir elke 10kg liggaamsmassa)
Twee ensiem sisteme:
1. Alkoholdehidrogenase: (Primêr verantwoordelik)
-Lae en matige hoeveelhede
-Beperkte hoev. NAD (ko-ensiem):
-zero-orde kinetika, (7 – 10 g/h)
-Ongeag die hoeveelheid ingeneem bly die tempo van afbraak konstant.
2. MEOS = Mikrosomale etanol oksidasie (Gemengde funksie oksidasie sisteem)
-Hoër konsentrasies (>100mg/dL)
-MEOS aktiwiteit verhoog met chroniese gebruik en kan geinduseer word. Dit is gedeeltelik verantwoordelik vir toleransie.
-Eindproduk = Asetaldehied
-Disulfiram
-Metronidasool
-Hipoglisemiese GM’s
-Kefalosporiene
Hierdie middels onderdruk aldehied dehidrogenase met die gevolg dat asetaldehied ophoop en nie gemetaboliseer word nie.
Opeenhoping van asetaldehied lei tot naarheid, hoofpyn, hartkloppings, blosing en duiseligheid.
Daar is velerlei plantaardige en/of natuurlike preparate wat op die apteek/winkelrakke staan waarvoor aansprake gemaak word dat dit anksiolitiese en/of sedatief-hipnotiese effekte het. Stel ‘n kort verslag saam oor die gebruik van hierdie alternatiewe medisyne by die behandeling van angs en insomnia (slaaploosheid).
Daar is verskeie plantaardige en/of natuurlike preparate wat in apteke asook ander bedrywe verkoop word wat dien as 'n sedatief-hipnotiese middels en/of anksiolitiese middels.
NE: Hierdie middel kan sedasie in die dag veroorsaak, dus moet dit eerder in die nag geneem word indien die pasiënt aktiwiteite deur die dag wil verrig waarvoor hy ‘wakker’ moet wees.
Uit die bogenoemde feite, kan ons aflei dat natuurlike/plantaardige preparate baie effektief kan wees by die behandeling van angs of insomnia.
Vetoplosbaarheid/Lipofiliteit: Hoe meer lipied oplosbaar ‘n geneesmiddel is, hoe vinniger is die verspreiding. Maw die absorbsie is ook beter en ‘n aanvang van werking sal vining verkry word in die brein waar dit die effekte moet uitoefen.
Dit is klinies belangrik om die aanvangswerking van ‘n middel te bepaal om te weet wanneer die farmakologiese effek verwag kan word en om ‘n doseringskedule te kan uitwerk.
Dit is ook belangrik om te weet dat ‘n GM wat minder lipofilies is, gebruik kan word waar sitochroom P450 (verantwoordelik vir oksidasie) aktiwiteit vertraag is aangesien hierdie middels nie dealkilering en oksidasie ondergaan tydens metabolisme nie, maar dadelik gekonjugeer word. Hierdie GM’s kan dan by bejaardes, neonate, lewersirose en terapie met sitochroom P450 ensiem remmers gebruik word sodat metabolisme steeds voldoende kan plaasvind.
Herdistribusie is wanneer geneesmiddels versprei na een deel van die liggaam maar ook dan weer van daardie deel na ander weefsel en so uit die liggaam beweeg. Dit is noodsaaklik sodat ‘n terapeutiese effek kan plaasvind.
Bensodiasepiene word stapsgewys gebiotransformeer deur lewermikrosomale ensieme onder normale omstandighede.
Diasepam, Chloorasepaat, Prasepam, Chloordiasepoksied en Ketasolam word omgeskakel na aktiewe metaboliete.
Die aktiewe metaboliete verleng die werkingsduur van die Bensodiasepiene.
Wees versigtig by bejaardes, neonate, lewersirrose en terapie met P450 ensiemremmers, omdat die Bensodiasepiene nie voldoende sal metaboliseer nie.
Geneesmiddels soos Oksepam, Lorasepam, Temasepam en Lormetasepam is nie afhanklik van die sitochroom P450 oksidatiewe ensieme vir metabolisme nie. Die middels word dadelik gekonjugeer tydens metabolisme en word NIE gedealkileer of geoksideer nie.
Die voordeel is dat die middels ideaal is in pasiënte waar die sitochroom P450 aktiwiteit laag is omdat daar steeds voldoende metabolisme kan plaasvind. Daar vorm ook geen aktiewe metaboliete nie.
Ensieminduksie is die verhoging in ensiem aktiwiteit as gevolg van meer sitochroom P450 ensieme teenwoordig.
Dit kan dus die metabolisme en uitskeiding van geneesmiddels verhoog wat sal lei tot ‘n verlaagde farmakologiese effek.
Bv. Barbiturate soos Fenobartitoon
Anterograde amnesie is wanneer daar geheueverlies plaasvind nadat jy ‘n geneesmiddel gedrink het. M.a.w die onvermoë om te onthou terwyl die GM in jou sisteem is.
Middels wat anterograde amnesie kan veroorsaak is meeste bensodiasepiene veral Midasolam.
Triasolam veroorsaak meer geheueverlies as Temasepam.
Met ‘n laer dosis sal geheueverlies minder wees.
Effekte van langtermyn gebruik van BD’e op slaapkwaliteit:
Dws BD’e sal die pasiënt se slaap kwalitieit verbeter alhoewel dit versigtig geneem moet word om toleransie te verhoed.
Barbiturate (Tiopentoon) saam met Bensodiasepiene (midasolam, diazepam en lorazepam) word gebruik as aanvullende terapie vir anestesie
Barbiturate veroorsaak bewussynsverlies binne 30-60 sekondes.
Die bensodiasepiene word hoofsaaklik gebruik vir premedikasie en sedasie en ook vir die induksie van algemene anestesie in hoë dosisse.
Hoë dosisse barbiturate en sekere BD’e word gebruik: Selektiewe antikonvulsiewe effekte met fenobarbitoon, klonasepam, klobasam.
Diasepam, lorazepam vir status epilepticus.
Diazepam en meprobamaat inhibeer polisinaptiese reflekse.
Sedatief hipnotiese middels onderdruk die SSS en hoë dosisse kan medulere depressie veroorsaak wat kan lei tot die dood. Met terapeutiese hoë dosisse vind respiratoriese onderdrukking en kardiovaskulere onderdrukking plaas wat ten einde kan lei tot dood.
1. Potensiaalafhanklike ioon kanaal
2. Ligandbemiddelde ioon kanaal
Potensiaalafhanklik |
Ligandafhanklik |
1. Metabotropiese transduksie stelsel |
1. Ionotropiese transduksie stelsel |
2. Binding van neurotransmitter aan reseptor gee aanleiding tot die vorming van tweede boodskappers, dus word die kanaal nie direk geopen nie. |
2. Binding van neurotransmitter open die kanaal direk. |
3. Effek duur langer. |
3. Korter proses. |
Ionotropies:
-Ligand bemiddeld
-Reseptore betrokke is GABAa, Nikotinies, EAA, 5-HT3
-Beinvloed ioonkanaal direk deur interaksie van neurotransmitters en hul reseptore.
-Word gereguleer d.m.v die opening van ioon kanale deur die interaksie tussen neurotransmitters en hul reseptore.
-Verantwoordelik vir vinnige sinaptiese transmissie.
Metabotropies:
-Potensiaalafhanklik
-Bavat 7 transmembraan G-proteien gekoppelde reseptore.
-Beinvloed ioon kanaal indirek deur die oordrag van seine deur 2de boodskappers nl: G-proteien-gekoppelde-reseptore.
-Word gereguleer d.m.v ‘n verandering in membraan potensiaal.
-Effek duur langer as met ionotropiese reseptor-aktivering.
Ionotropies:
GABA-A, Nikotinies, EAA, 5-HT3
Metabotropies:
Adenielsiklase- B 1+2, D1, D2, a2, 5-HT1 A+B, M2, GABAb
Fosfolipase C-stelsel- a1, 5-HT2, M1, H1
EPSP- Wanneer ‘n eksitatoriese weg gestimuleer word bv. glutamaat aan die NMDA reseptor bind en hom prikkel, vind daar depolarisasie plaas wat ‘n eksitatoriese postsinaptiese membraan potensiaal tot gevolg sal hê. Daar is dus ‘n toename in ioondeurlaatbaarheid en die SSS word gestimuleer.
Bv. ‘n NMDA agonis kan gebruik word om ‘n pasiënt se SSS werking te stimuleer terwyl ‘n antagonis dit sal onderdruk.
IPSP- Wanneer ‘n inhiberende weg in die SSS gestimuleer word deurdat GABA-aminobottersuur aan ‘n GABA reseptor bind en die reseptor prikkel, word die post-sinaptiese potensiaal gehiperpolariseer weens die selektiewe opening van chloor kanale sodat ‘n inhiberende post sinaptiese potensiaal kan ontwikkel wat uiteindelik dus die SSS gaan onderdruk.
Bv. Gebruik by die behandeling van iemand met epilepsie, met verhoogde SSS funksionering om soedoende die SSS te onderdruk om die epilepsie aanval stop te sit. (‘n GABA antagonis sal gebruik word om die SSS werking van die pasient te stimuleer.)
Kalsium stimuleer die sinaptiese vesikel eksitose en stel sodoende die neurotransmitters vry in die sinaptiese spleet en veroorsaak sodoende dat ‘n sinaptiese potensiaal ontwikkel.