Leereenheid 11 (Sê moet Blog #13 noem – is al Blog #14)

Berei ‘n kort “lesing” voor, van nie langer as 5 minute (200 woorde) nie, waarin jy vir ‘n kliënt moet verduidelik wat pyn is, wat dit kan veroorsaak, hoekom verskillende mense pyn verskillend ervaar en wat algemeen belangrike beginsels van pynhantering en verwysing behels. Die bogenoemde twee videos sal ook van hulp wees.

PYN

Pyn is ‘n onaangename sensoriese en emosionele ervaring geassosieer met werklike of potensiële weefselskade, wat uniek is vir elke persoon. Jy ervaar fisiese onplesierigheid wat met slegte emosies gepaard gaan.

Pyn word veroorsaak as die nociseptore gestimuleer word of ‘n neurotransmitter vrygestel word in reaksie op ‘n besering. Die impulse word met die stygende algetiese spinotalamiese baan (rugmurg) vervoer na die thalamus en korteks in die brein waar dit geintrepeteer word as die gevoel wat ons ken as “pyn”. Opoiedpeptiede word vrygestel en dit aktiveer dan die dalende analgetiese baan. Die vrystelling van serotonien, noradrenalien en enkefaliene (neurotransmitters) op spinale vlak het pynstillende effekte tot gevolg.

Pyn is ‘n subjektiewe ervaring en mense ervaar pyn verskillend op grond van hulle vorige ervarings met pyn en hulle pyndrempel. Pyn moet geintrepeteer word as wat die pasiënt sê dit is, ongeag die stimuli. DIt word beste gemeet deur die pasiënt te vra om dit op 'n skaal van 1-10 te beskryf. 

Pyn moet altyd met die “swakste” middel met laagste moontlike dosis eerste behandel word. Kroniese gebruik van opoiede of sommige ander voorskrif pynmedikasie by nie-terminale siektes kan verslawend wees.

Blog #13: Leereenheid 9.5

Antwoord die volgende vir jou blog-opsomming:

• Bespreek die moontlike werkingsmeganismes van litium.

Li – ioon: Beïnvloed cAMP, IP3 en DAG tweede boodskapper sisteme, laasgenoemde deur verlaging van verskeie ensieme wat belangrik is in die omskakeling en hersirkulering van membraanfosfoinositiede. IP3 en DAG is belangrik in monoamine en cholinergiese neurotransmissie.

• Wat is litium se terapeutiese indeks en wat is die kliniese belang daarvan?

klein terapeutiese indeks (0.5 - 1.5 mM; >2 mM = toksies)

Kliniese belang: As gemoedstabiliseerder by behandeling van Bipolêre versteuring

• Wanneer word litium as enkelmiddel gebruik en in watter gevalle en met watter tipe middels word litium gekombineer?

Enkelmiddel: by Bipolêre versteuring.

Gekombineer met anti-psigotiese middels by skisofrenie

• Noem 3 klinies betekenisvolle interaksies wat litium met ander middels kan hê.  Lig jou antwoord toe met gepaste geneesmiddelvoorbeelde.

Dehidrasie, diuretika (tiasiede), NSAIM’s, ACE I’s & fluoksetien - ↑ Li+ vlakke, toksisiteit

Teensuur middels (bv. Na-bikarbonaat), teofillien, kaffeïen ↑ renale uitskeiding van Li+ (verlaag effektiwiteit)

Neurotoksies kombinasie met karbamasepien (sekere APM’s), Ca2+ blokkers, losartan, metieldopa, metronidasool en fenitoïen

Tradisionele APM’s vererger EPS in kombinasie met Li+

• Noem die belangrikste newe-effekte van litium.

Tremore, sedasie, ataksie, afasie

Spierswakheid, moegheid

Polidipsie, poliurie, nokturie

Nefrogene diabetes insipidus (Li+ meng in met nier se vermoë om uriene te konsentreer)

Tiroïedvergroting

Leukositoses (↑WBS)

Edeem

Massatoename

Aknee, alopesie

Seksuele disfunksie

• Wat is die status van litiumgebruik tydens swangerskap en laktasie?

Litium word geassosieer met verhoogde insidensie van aangebore kardiovaskulere abnormaliteite, dus moet die risiko-voordeel verhouding oorweeg word wanneer ‘n swanger vrou reeds gestabiliseer is op Litiumbehandeling. Litium word uitgeskei in borsmelk, daarom word borsvoeding nie aanbeveel nie.

• Noem 3 ander belangrike indikasies vir litium.

• Depressie
• Skisofrenie
• Manie
• Gemoedstabiliseerder

Evalueer die volgende geval en motiveer jou aanbevelings volledig:

Me B. Polar (21 jaar, 60kg) is ‘n student en het die afgelope 2 maande die volgende medikasie gebruik:

Camcolit 600mg bd. Plasmavlakke wat na twee weke geneem is, was 0.8mmol/L.  Sy het ‘n spierbesering opgedoen en gebruik ook die afgelope 10 dae Indocid R® 75mg n.  By verdere navraag meld sy dat sy “vreeslik gewig opgetel” het en nou sommer van haar ma se “waterpille” drink in die hoop dat sy van die ekstra kilo’s ontslae kan raak.  Sy kla egter dat sy baie moeg is, sukkel om haar oë in die klas oop te hou, dors bly en voortdurend bewerig en naar voel.

Camcolit is ‘n Litiumkarbonaat met ‘n beheerde vrystelling. Me Polar se plasmavlakke is binne die terapeutiese grense van 0.5 - 1.5 mM. Indocid is ‘n NSAIM. Die tipe middels verhoog Litiumvlakke en kan aanleiding gee tot toksisiteit. Ek sal aanbeveel dat me. Polar eerder ‘n ander medikasie wat nie ‘n NSAIM is vir haar spierbesering gebruik. Die “vreeslik gewig optel” is een van die algemene newe-effekte van Litium gebruik. Waterpille (diuretika) verhoog ook die Litiumvlakke en kan ook aanleiding gee tot toksisiteit. Dus moet die pasiënt die gebruik van die waterpille staak. Omdat sy ook al die ander newe-effekte van Litium ervaar nl. Sedasie (sukkel om haar oë in klas oop te hou), bly dors en voortdurende beweging en naar gevoel, sale k voorstel dat sy eerder ‘n ander gemoedstabiliseerder begin gebruik. Bv. Karbamasepien aangesien Valproaat ook massatoename veroorsaak en dit die pasiënt dryf om ander medikasie wat nie vir haar voorgeskryf is nie te begin neem.

BLOG #12: Leereenheid 10

• Stel m.b.v. jou handboeke ‘n klassifikasie op van die middels wat as antidepressante gebruik word.

• Met betrekking tot die bestaande middels se werkingsmeganismes, wat het hulle almal in gemeen?

Nie-spesifieke verhoging van noradrenalien- en serotonienkonsentrasies.

• Hoe lank neem dit vir hierdie middels se antidepressiewe effekte om te verskyn?  Wat is die rede hiervoor?

14-21 dae of meer, moontlik toegeskryf aan twee weke wat dit neem om neurotrofiese factor te sintetiseer.

• Hoe verskil die TAD’e en die selektiewe serotonienheropname remmers (SSRI’s) van mekaar t.o.v.:
• Effektiwiteit

Effektiwiteit is dieselfde. Dit hang af van pasiënt se individuele respons op die middels.

• Newe-effekte

SSRI newe-effekte: Beter newe-effek profiele

• Gewigsverlies
• GI newe-effekte
• Hoofpyn
• Aktiverende effekte
• Insomnia
• Tremore
• Verlaagde libido en seksuele disfunksie
• Angs
• EPS
• ontrekkingsindroom

TAD newe-effekte:

• Veiligheid
• Sedasie
• Simpatomimeties: tremore, insomnia
• Anticholinerg: visiesteurnisse, droë mond, konstipasie, urienretensie, verwarring
• KVS: ortostatiese hipotensie, disritmieë
• Psigoses, presipiteer manie
• Konvulsies
• Metabolies-endokrien: massatoename, seksuele steurnisse

• Hoe werk mirtasepien?

Blok inhibitoriese 2 reseptore, bevorder beide NA (outoreseptore) en 5-HT vrystelling (heteroreseptore).

• Hoe werk venlafaksien?

Blokkeer beide 5-HT en NA heropname, meer potent vir 5-HT as vir NA. Lae affinitiet vir H1, M en 1 reseptore. Ook ‘n swak dopamien heropname inhibeerder.

• Hoe werk agomelatien?

MT1 en MT2 agonis en 5-HT2c antagonis.

5-HT2c-antagonisme: disinhibisie van DA en NA vrystelling in frontale korteks.

Blog #11: Leereenheid 9.2

Noem ‘n voorbeeld van elk van die drie fenotiasien-subfamilies en sê hoe hulle van mekaar verskil in terme van potensie en newe effekte?

1. Alifatiese syketting: chloorpromasien (Largactil â)

2. Piperidien syketting: perisiasien (Neulactil â)

3. Piperasien syketting: flufenasien (Modecate â), perfenasien, trifluoperasien, prochloorperasien.

1. Alifatiese en piperidienverbindings

· Lae potensie, min Ekstrapiramidale versteurings ( Lae potensie – Bind nie so sterk aan D2 R nie, vereis hoë dosisse)

· Erge sedasie en gewigstoename – H1 blokkade

· Sterk anticholinerge effekte – Muskariene R ( NE: Droe mond, urienretensie, konstipasie, visie versteurings en hallusinasies )

· Sterk a-litiese effekte (posturale hipotensie) · Kardiotoksies – muskariene R in die hart.

2. Piperasienderivate:

· hoë potensie, meer EPS,

· swakker anticholinergiese newe effekte

· swakker a-lities effekte,

· minder sedasie,

· minder kardiovaskulêre (KVS) newe effekte

Watter reseptore word veral deur die tipiese antipsigotiese middels blokkeer?

Blok mesolimbiese D2 reseptore

Hoe verskil die werkingsmeganisme van die atipiese middels van die van die tipiese middels?

Blok 5-HT2A-reseptore meer as D2 reseptore

Watter van die reseptore wat blokkeer word deur die ouer middels verminder die risiko vir ekstrapiramidale newe effekte?

Lae potensie vir Dopamien-2-reseptore

Watter van die ouer middels het ‘n hoë insidensie van ekstrapiramidale effekte?  Wat is die rede?

Risperidoon en paliperidoon. Het ‘n hoë affiniteit vir D2-reseptor. Dit antagoneer D2 wat lei tot ‘n afname in Dopamienfunksie wat ekstrapiramidale effekte veroorsaak.

A.g.v. watter reseptorblokkade het die alifatiese groep middels ‘n hoë insidensie van outonome newe effekte?

a-litiese effekte (blokkade van Alfa 1-reseptor) bv. posturale hipotensie as newe-effek.  

Blog #9: Leereenheid 6.3: Kliniese gebruik van LA

Antwoord die volgende vir jou blog-opsomming:

• Hoe vergelyk die sensitiwiteit vir blokkade deur ‘n LA van die volgende tipes vesels met mekaar?

1. 14. 1. Gemiëlineerde vesels met ongemiëlineerde vesels.
   15. Kleiner gemielineerde vesels word makliker geblok as groter en ongemielineerde vesels.

2. Druk / tassenuwees met die dorsale senuwees wat pynimpulse gelei.

• Geaktiveerde pynvesels vuur vinniger, pynsensasie selektief geblok deur lokale anestetika.

• Maak ‘n lys met die effekte van LA op ander weefsels.

EFFEKTE VAN LA OP ANDER WEEFSEL:

HART: Klas 1 anti-aritmiese middels (Lidokaien is klas 1 middel wat Natrium kanale blokkeer in die hart met die doel om die Aksie Potensiaal te verkort en die refraktere periode te verleng.)

SKELETSPIERE: Swak blokkerende effek - Geen kliniese toepassing

Kokaine: ↑ gemoedstoestand, beinvloed sentrale katesjolamien-gemedieerde neurotransmissie (inhibeer NA heropname).

• Waarop berus die keuse van ‘n LA?

Tipe procedure wat gedoen gaan word (kliniese gebruik) en die werkingsduur van middel wat benodig word.

• Waarom word oplossings van LA soms met CO₂ versadig?

CO₂ tree op as buffer. Dit potensieer die effek van LA. Daar is ‘n direkte onderdrukkende effek van CO₂ op die akson. Dit konsentreer die LA dan op die senuwee “trunk.” Dit sal aanvangswerking versnel.

• Watter van die LA word tipies vir oppervlakanestesie gebruik?

Kokaïen, Oksibuprokaїen, Lidokaïen en Bensokaïen.

#BLOG 10: Leereenheid 8.2

Antwoord die volgende vir jou blog-opsomming:

• Watter twee hoofgroepe middels is belangrik by die behandeling van Parkinsonisme?

Dopamienagoniste en Anti-cholinergiese middels.

• Hoe werk amantadien as antiparkinsonistiese middel?

1. Metaffinoïede potensieerder van dopamine
   • Verhoog die vrystelling van dopamine
   • Verhoog die sintese van dopamine
   • Blok die heropname van dopamine.
2. NMDA Antagonis
   • Antidiskinetiese effekte
3. Adenosien A2 antagonis
   • Adenosien inhibeer D2 reseptorfunksie. Dus verbeter die antagonis D2 reseptorfunksie.
4. Antiviraal 

• Bespreek die werkingsmeganismes van die antiparkinsonistiese middels wat dopamienkonsentrasie op ‘n indirekte wyse verhoog.

MAO-B remmers; Dopamien metabolisme word onderdruk en vlakke van dopamien in die SSS verhoog dan.

Safinamied: Veroorsaak potente omkeerbare inhibisie van MAO-B en inhibeer heropname van Dopamien

Istradefillien: Adenosien A2A antagonis – Adenosien inhibeer D2 funksie. Dus word D2-reseptorfunksie verbeter.

• Watter van die dopamienagoniste is ergotderivate en watter nie?

Ergotderivate: Broomkriptien

Nie-ergotderivate: Pramipexole en Ropinirole  

• Maak ‘n lys van die spesifieke dopamienreseptore wat deur elke agonis gestimuleer word.

AGONISTE:

Dopamien 2 Reseptor: Broomkriptien, Ropinipole

Dopamien 3 Reseptor: Pramipexole

• Watter van hierdie middels word as neuronbeskermende middels geklassifiseer?  Wat beteken dit?

Pramipexole: Neurobeskermend – agv sy vermoe om op die uitkyk te wees vir waterstof peroksied en verhoog neurotropiese aktwiteit in mesencephalic dopaminergiese sel culture.

• Wat is die belang van Monoamienoksidase B (MAO-B) selektiewe middels by die behandeling van Parkinsonisme?

Dopamien metabolisme word onderdruk en vlakke van dopamien in die SSS verhoog dan.

• Hoe werk die COMT-remmers in Parkinsonisme?

COMT metaboliseer L-dopa na 3-O-metieldopa (3OMD) Verhoogde plasmavlakke van 3OMD swak terapeutiese respons met l-dopa (3OMD kompeteer met l-dopa vir aktiewe transportprosesse)

COMT-remmer verleng dus werkingsduur van L-dopa te danke aan ‘n afname aan sy perifere metabolisme en verbeter so L-dopa se biobeskikbaarheid.

• Hoe werk Istradefilien?

Istradefillien: Adenosien A2A antagonis

– Adenosien inhibeer D2 funksie. Dus bevorder die antagonis D2-reseptor se funksie

• Bespreek die werkingsmeganisme van safinamied

Veroorsaak potente omkeerbare inhibisie van MAO-B en inhibeer heropname van Dopamien

Dit verlaag ook glutamaat vrystelling.

Blog #8

Stel vir jouself ‘n tabel op waarin jy die belangrikste effekte op elke stelsel (KVS, SSS, respirasie, niere, lewer en uterus) lys, maar ook die uitsonderings aandui.  Die tabel is belangrik as jy by die keuse van middels kom.

INTRAVENEUSE MIDDELS:

Belangrikste toksiese effekte van inhalasiemiddels:

Halotaan: Hepatotoksies (raar en onvoorspelbaar)

Enfluraan: Konvulsies

Isofluraan: Potente respiratoriese onderdrukking

Desfluraan: irreterend in lugweë -> laringospasma

Sevofluraan: Chemies onstabiel -> Vermy persone met lewerprobleme

N2O: Suiwer N2O = hipoksie (meng met O2)

Blog #7

• Watter anti-epileptiese middels beïnvloed die Pil (orale kontrasepsie) se metabolisme en wat is die implikasies hiervan?  Watter middels is veilig om saam met die Pil te gee?

Middels wat die Pil se metabolisme beinvloed:

• Fenobarb
• Karbamasepien
• Fenitoien

• Okskarbasepien
• Topiramaat

Meng nie in met pil se metabolisme nie:

• Valproaat
• Lamotrogine
• Gabapentin
• Leviteracetam
• Vigabatrin

• Hoe word die kinetika van hierdie middels deur ouderdom beïnvloed (vanaf neonate tot by bejaardes)?

Neonate: stadiger metabolisme

Babas en kinders: vinniger metabolisme as volwassenes

Bejaardes: Laer dosisse omdat hulle lewer en nier funksie gewoonlik ondderuk is.

• In watter gevalle is plasmabloedvlakmonitering aangedui?

Valproaat en Lamotrogien saam gebruik

Swangerskap

Neonate

Wanneer episodes voorkom

Bejaardes

As dosisverandering gemaak is

BLOG #6: Chroniese effekte van alkahol

• Watter moontlike meganismes is ter sprake by die ontstaan van toleransie teenoor chroniese alkoholinname?

Met chroniese gebruik van alkahol word MEOS aktiwiteit verhoog en is so gedeeltelik verantwoordelik vir toleransie. Daar vind Sentrale senuweestelsel aanpassings plaas. Die metaboliese tempo van alkahol word verhoog deur die opregulering van reseptore wat veroorsaak dat alkahol vinniger gemetaboliseer word en meer alkahol ingeneem moet word om die gewenste uitwerking te kry.

• Watter toksiese effekte het chroniese alkoholgebruik op die lewer en lewermetabolisme?

Daar is progressiewe afname in lewerfunksie. Hepatitis en sirrose kom voor. Daar is ‘n afname in glukoneogenese wat hipoglukemie en vetakkumulasie en nutriëntgebreke veroorsaak. Daar is verhoogde aktiwiteit in lewermikrosomale ensieme.

• Wat is Wernicke-Korsakoff-sindroom en hoe word dit behandel?

Wernicke-Korsakoff sindroom ontstaan a.g.v. perifere neuropatie in die sentrale senuweestselsel a.g.v. die kroniese gebruik van alkahol. Simptome van die siekte is ataksie, verwarring en paralise van gesigspiere. Dit word behandel met parentale tiamien.

• Wat is die fetale alkoholsindroom? Verduidelik volledig.

Fetale alkaholsindroom kom voor as ‘n moeder alkahol misbruik tydens haar swangerskap veral tydens haar eerste trimester. Die alkahol wat die ma inneem kruis die plasenta en bereik konsentrasies in die fetus wat ooreenstem met marental tyd. Die baba word dan gebore met verstandelike vertragings, groeigebrekke, mikrokefalie en karakteristieke onderontwikkeling van die middelste gesigarea.

• Hoe verskil die farmakokinetiese interaksies van akute en chroniese alkoholgebruik?

Akute alkahol gebruik veroorsaak net die afname in metabolisme van middels wat geneem word tydens die akute alkahol gebruik. Bv. Fenotiasiene wat gebruik word in die behandeling van psigose word nie op die normale wyse gemetaboliseer vir die tydperk wat die alkahol in die liggaam bly nie.

Met chroniese alkahol gebruik verhoog metaboliese transformasie van ander geneesmiddels.

• Noem 4 geneesmiddelinteraksies met alkohol waar die farmakologiese effekte van die ander middels deur alkohol gepotensieer word. 

Alkahol saam met ander sentraal senuweestelsel onderdrukkers bv. Bensodiapiene.

Alkahol saam met vasodilatore om hoë bloeddruk te behandel.

Saam hipoglisemiese middel omdat dit glukoneogenese veroorsaak.

Paracetamol

BLOG #5: Farmakokinetika van alkahol

• Watter tipe kinetika ondergaan etanol in die liggaam?  Verduidelik ook wat die kliniese betekenis hiervan is.

Etanol is onderhewe aan zero-orde kinetika. Dit beteken dat ‘n konstante hoeveelheid alkahol in ‘n sekere tyd gemetaboliseer word ongeag van die hoeveelheid etanol wat ingeneem word en die bloedplasma konsentrasievlakke. Dus as daar te veel etanol ingeneem word, word die reseptore uitgeput en die etanol sal nie gemetaboliseer kan word nie en “ophoop” in die liggaam. Die “ophoping” van etanol kan lewensbedreigende gevolge inhou.  

• Gee ‘n kort opsomming van die metaboliese weë van etanolmetabolisme.

Eerste weë is die Alkaholdehidrogenase ensiemsisteem wat die primêre weg is. Etanol word deur alkahol dehydrogenase omgeskakel na asetaldehied m.b.v. die ko-ensiem NAD+. Die sisteem kan versadig raak (het zero-orde kinetika) a.g.v. beperkte hoeveelheid NAD+ wat beskikbaar is.

Die Mikrosomale etanol oksideringsisteem (MEOS) tree in by bloed alkahol vlakke >100mg/L. Die sisteem maak gebruik van die ko-faktor NADPH om etanol m.b.v. gemengde funksie oksidase om te skakel na asetaldehied.

• Watter geneesmiddels kan hierdie metabolisme beïnvloed en wat is die effekte daarvan?

• Disulfiram
• Metronidasool
• Hipoglisemiese geneesmiddels
• Kefalosporiene

Die geneesmiddels inhibeer die aldehied dehidrogenase ensiem en veroorsaak die opeenhoping van asetaldehied wat simptome soos naarheid en braking en hoofpyn.